Paluch koślawy (hallux valgus)

1. Co to jest haluks i czym się objawia?
2. Przyczyny powstawania haluksów
3. Leczenie zachowawcze
4. Leczenie operacyjne

Co to jest haluks i czym się objawia?

Haluks kojarzony jest głównie jako bolesne wybrzuszenie w okolicy głowy pierwszej kości śródstopia.

Zniekształcenie to wiąże się z zaburzeniem układu szkieletu stopy, w którym pierwsza kość śródstopia odsuwa się od drugiej, przodostopie ulega poszerzeniu, a paluch ustawia się w koślawości. Gdy stopień patologicznego ustawienia palucha jest znaczny, paluch może nawet przemieścić się pod drugi palec stopy, wymuszając jego uniesienie i ustawienie w nieprawidłowej pozycji młotkowatej. Paluch może być dodatkowo zrotowany wokół własnej osi w taki sposób, że płytka paznokcia zwrócona jest ku pozostałym palcom stopy. Koślawość palucha przeważnie występuje wraz z płaskostopiem poprzecznym i pociąga za sobą szereg problemów takich jak:

  • powstawanie odcisków i modzeli,
  • bóle okolicy pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego (I MTP, I metatarsophalangeal joint)
  • pieczenie i ból podeszwy przodostopia,
  • trudności w doborze wygodnego obuwia,
  • zaburzenie biomechaniki stopy powodujące szybką męczliwość mięśni nóg,
  • negatywne kompensacje w wyższych piętrach układu ruchu prowadzące do przeciążeń i kontuzji np. kolana, biodra, kręgosłupa.

Deformacja widoczna jest w obrazie RTG stopy. Do celów diagnostycznych wymagane jest RTG stopy pod obciążeniem, na którym ortopeda określa m.in. kąt zawarty pomiędzy pierwszą a drugą kością śródstopia (IMA, intermetatarsal angle) oraz kąt utworzony przez pierwszą kość śródstopia i paliczek bliższy palucha (HVA, hallux valgus angle).

Ocenie podlega również pierwszy staw śródstopno-paliczkowy – określa się stopień zaawansowania zmian zwyrodnieniowych oraz zakres ruchomości (zwłaszcza zgięcia grzbietowego palucha). Pomocne może być wykonanie pedobarografii, by sprawdzić czy paluch bierze udział w fazie odbicia w trakcie chodu.

Przyczyny powstawania haluksów

Patogeneza koślawości palucha i szybkość pogłębiania się deformacji zależą od sumy czynników wpływających negatywnie na biomechanikę stopy i układ kości w obrębie przodostopia. Do przyczyn mających największe znaczenie zaliczamy:

1. Uwarunkowania genetyczne. Haluks często występuje rodzinnie i wtedy może ujawniać się już u młodych osób. Przyczyną jest słabsza struktura więzadeł, prowadząca do nadmiernej ruchomości pierwszej kości śródstopia.

2. Noszenie nieprawidłowego obuwia. Częste noszenie butów z wąskimi czubkami powoduje mechaniczny docisk palucha w kierunku ustawienia koślawego. Wysokie obcasy dodatkowo zwiększają obciążenie przodostopia, przyspieszając rozwój płaskostopia poprzecznego i pogłębiając deformację haluksa.

3. Inne wady i nieprawidłowości w obrębie stóp i kończyn dolnych takie jak: koślawość tyłostopi (pochylanie się pięt do środka), płaskostopie podłużne i poprzeczne, koślawość kolan, nadmierna rotacja kończyn dolnych do wewnątrz. Nieprawidłowa biomechanika kończyny dolnej w trakcie chodu skutkuje zaburzeniem rozkładu obciążeń na podeszwie stopy, prowadząc do patologicznych stanów pierwszego promienia. Warto wspomnieć, że haluks może być zarówno przyczyną jak i skutkiem powyższych zmian, dlatego niezmiernie istotna jest diagnostyka stóp z uwzględnieniem oceny biomechanicznej całego ciała.

4. Długotrwała pozycja stojąca i otyłość przyspieszają progresję haluksa w obecności pozostałych czynników.
Problem haluksów dotyczy zarówno kobiet jak i mężczyzn, aczkolwiek częstość występowania problemu u pań jest wyższa. Wynika to z bardziej delikatnej budowy aparatu torebkowo-więzadłowego kobiecej stopy oraz z większej tendencji do noszenia przez panie nieprawidłowego obuwia typu szpilki.

Leczenie zachowawcze

Celem leczenia zachowawczego jest spowolnienie progresji koślawienia palucha oraz złagodzenie dolegliwości bólowych. Postępowanie obejmuje odpowiednio ukierunkowaną fizjoterapię, stosowanie indywidualnych wkładek ortopedycznych oraz noszenie wygodnego obuwia dostosowanego do stopnia deformacji.

Fizjoterapia polega na:

  • mobilizacji tkanek przykurczonych w okolicy haluksa,
  • aktywacji mięśnia odwodziciela palucha,
  • aktywacji mięśni wspierających łuki stopy,
  • wzmacnianiu mięśni stabilizujących staw skokowy,
  • terapii manualnej pierwszego stawu śródstopno-paliczkowego (I MTP) oraz pozostałych stawów stopy,
  • likwidacji ewentualnego przykurczu ścięgna Achillesa,
  • zastosowaniu kinesiotapingu,
  • likwidacji dysbalansów mięśniowo-powięziowych w obrębie całego ciała.

Wkładki ortopedyczne mają za zadanie:

  • skorygować towarzyszące wady stóp,
  • zapewnić komfort poprzez odciążenie łuku poprzecznego stopy,
  • poprawić stabilność I-wszego promienia stopy,
  • poprawić funkcję palucha w fazie odbicia.

Obuwie dla osób cierpiących na halluksy:

  • posiada odpowiednio szerokie noski swobodnie mieszczące przodostopie, minimalizując w ten sposób nacisk na wypukłą okolicę haluksa,
  • skórzane lub wykonane z miękkiego materiału, co pozwoli uniknąć podrażnień skóry i kaletki,
  • powinno być dobrane na długość w taki sposób, aby wkładka wewnętrzna była dłuższa od najdłuższego palca w stopie o 1 cm,
  • posiada stabilną szeroką podeszwę,
  • dobrze trzyma stopę w okolicy podbicia.

Leczenie operacyjne

Opisano wiele typów operacji palucha koślawego w zależności od przyczyny i rodzaju odchylenia. Podczas zabiegu chirurg może dokonać takich zmian jak:

  • uwolnienie przykurczów w stawach palucha,
  • przecięcie, transpozycje i wydłużenia ścięgien mięśni,
  • osteotomie paliczków palucha,
  • osteotomie kości śródstopia,
  • artrodezę (usztywnienie) stawu,
  • usunięcie wyrośli kostnych, które powstały w wyniku zmian zwyrodnieniowych

W naszym ośrodku stosujemy nowoczesne metody operacyjne z zastosowaniem implantów najnowszej generacji, co umożliwia prowadzenie efektywnego leczenia bez zakładania gipsu i z możliwością wczesnego obciążenia stopy. Rehabilitacja pozabiegowa jest włączana wyjątkowo wcześnie, dzięki czemu uzyskujemy najlepsze z możliwych wyniki leczenia przeciwbólowego i funkcjonalnego stopy. Paluch zyskuje pożądane ustawienie pod względem kosmetycznym, a Ty możesz pozwolić sobie na aktywność, która do tej pory była ograniczona z powodu haluksa.

[powrót do bazy wiedzy]

Umów wizytę w klinice
Foot-Med i zadbaj o swoje stopy
Napisz do nas
Formularz kontaktowy