Zniekształcenie koślawe palucha i związana z tym deformacja kości śródstopia to schorzenia, które są nie tylko problemem kosmetycznym. Paluch koślawy, nie poddany leczeniu, może doprowadzić do poważnych dolegliwości z chodzeniem, gdyż zmianie ulega biomechanika stopy, a mięśnie i więzadła stabilizujące stopę są mniej wytrzymałe. Dlatego należy dobrać właściwe leczenie, odpowiednie do stopnia deformacji palucha, aby zapobiec poważnym i nieodwracalnym powikłaniom.
Kliknij tutaj, aby przeczytać więcej o przyczynach schorzenia.
Postępowanie lecznicze zależy od wielu czynników takich jak stopień zniekształcenie, wiek oraz inne dolegliwości towarzyszące halluksom. Możemy wyróżnić dwa sposoby leczenia halluksów:
Leczenie zachowawcze stosuje się w przypadku niewielkiego zniekształcenia palucha i niewielkich dolegliwości . Leczenie to polega na stosowaniu odpowiednich wkładek unoszących sklepienie poprzeczne stopy lub klinów umieszczanych między paluchem a palcem drugim. Leczenie to obejmuje ponadto właściwe ćwiczenia korygujące, fizykoterapię i farmakoterapię.
Jeśli jednak dolegliwości bólowe i zniekształcenie są znaczne, a leczenie zachowawcze nie jest skuteczne, wówczas zalecam leczenie operacyjne.
Operacja korygująca deformację koślawą palucha jest konieczna wówczas, gdy są znaczne dolegliwości bólowe, nie pomagają zachowawcze metody leczenia, a postępująca deformacja może prowadzić do zmian zwyrodnieniowych w stawach kolanowych i biodrowych. Obecnie są stosowane jak najbardziej zaawansowane techniki leczenia operacyjnego, które dają możliwość szybkiego powrotu do zdrowia.
Rodzaj zastosowanej techniki operacyjnej zależy od stopnia deformacji palucha i pozostałych elementów stopy. Wszystkie zabiegi przeprowadzane są w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, w zależności od stanu zdrowia pacjenta. Znanych jest wiele procedur operacyjnego leczenia halluksów, co daje możliwość jak najlepszego wyboru rodzaju zabiegu do potrzeb pacjenta.
Zabiegi na tkankach miękkich są stosowane w przypadku niewielkich deformacji palucha, są przy tym mniej inwazyjne i umożliwiają szybszy powrót do normalnego chodzenia. Jednak w tym przypadku jest większe ryzyko nawrotu deformacji.
Zabiegi kostne są natomiast bardziej obciążające dla pacjenta, ale umożliwiają lepszą korekcję halluksów oraz zmniejszają ryzyko nawrotu deformacji. Wadą jest dłuższy okres rehabilitacji, który trwa średnio ok. 6 tygodni.
Jest to jeden z najczęstszych zabiegów u chorych zmagających się z deformacją stawu śródstopno – paliczkowego. Zabieg polega na wykonaniu około 5 centymetrowego nacięcie na wewnętrznym brzegu stopy. Następnie przecinane jest więzadło poprzeczne śródstopia i torebka stawowa, a przemieszczone trzeszczki (kości znajdujące się w ścięgnach mięśni, czyli m.in. mięśnia zginacza palucha) są z powrotem umieszczane na swoim właściwym miejscu pod głową I kości śródstopia. Po właściwym umieszczeniu kości w ścięgnach mięśni, usuwany jest nadmiar przerośniętej tkanki kostnej (bunionektomia) od wewnętrznej strony głowy I kości śródstopia. Zabieg kończy się zaszyciem skóry i założeniem opatrunku.
Plastyka tkanek miękkich daje bardzo dobre rezultaty zwłaszcza w przypadku wczesnych deformacji o niewielkim kącie zniekształcenia.
Zdarza się, że halluksy są na tyle zaawansowane i uciążliwe, że jedynym sposobem terapii jest przeprowadzenie zabiegu operacyjnego na tkankach kostnych, którego uzupełnieniem jest zabieg na tkankach miękkich. W trakcie zabiegu wykonywane jest śródoperacyjne zdjęcie RTG, które pozwala na dokładną ocenę i właściwą korektę deformacji palucha i kości śródstopia. Praktycznie każdy zabieg polega na wykonaniu osteotomii, czyli przecięciu kości śródstopia, a następnie ustawieniu jej w prawidłowej pozycji. Do innych częstych czynności zalicza się artrodezę, czyli ustawienie i utrwalenie stawu śródstopnego we właściwej płaszczyźnie lub artroplastykę stawu, która polega na wymianie uszkodzonego stawu i zastąpieniu go protezą.
Do najczęściej stosowanych metod operacji halluksów należą
Metoda SCARF – jest to obecnie jeden z najczęściej wykonywanych rodzajów osteotomii w przypadku leczenia palucha koślawego. Metoda polega na wykonaniu nacięcie kości palucha w kształcie litery Z. Następnie fragment dalszy przesuwany jest bocznie względem fragmentu bliższego, który pozostaje na swoim miejscu. Po nadaniu stopie prawidłowej budowy, kości są zespalane specjalnymi śrubami. Zabieg zapewnia dobrą stabilizację kostną i pozwala na wczesne rozpoczęcie obciążania operowanej kończyny, już po 10 dniach od zabiegu. Dodatkowo w okresie 6-8 tygodni po operacji stosowany jest aparat korekcyjny na paluch koślawy oraz fizykoterapia i odpowiednie ćwiczenia.
Metoda Chevron’a – zabieg polega na nacięciu I kości śródstopia za pomocą dwóch nacięć pod kątem około 80 stopni w kształcie litery V, w odcinku dalszym pierwszej kości śródstopia. Następnie odłamy kostne są prawidłowo ustawiane i za pomocą śrub stabilizowane względem siebie. Przy zastosowaniu kompetentnej rehabilitacji, można w bardzo szybkim czasie odzyskać sprawność stopy.
Metoda Akina – jest to zabieg stanowiący uzupełnienie osteotomii I kości śródstopia, ale też może stanowić samodzielną procedurę. Stosuje się ją, gdy oprócz palucha koślawego występuje nieprawidłowe (koślawe) ustawienie paliczka bliższego palucha. W przypadku tej metody wykonywane są nacięcia poprzeczne. Podczas zabiegu wycinany jest klin kostny z II paliczka, a kość zespalana jest przy pomocy jednej śruby.
Operacja wg Lapidusa (artrodeza) – zabieg polega na uzyskaniu artrodezy (operacyjnego usztywnienia stawu) stawu śródstopnego pierwszego. Stosuje się ją w leczeniu średnich i dużych deformacji, którym towarzyszy niestabilność pierwszej kości śródstopia.
Metoda Moro – jest to rodzaj osteotomii, który wykonywany jest z równoczesną plastyką tkanek miękkich.
dr Jan Paradowski ©