1. Objawy
2. Czym jest płaskostopie poprzeczne
3. Przyczyny
4. Leczenie
Najczęstszym objawem wynikającym z płaskostopia poprzecznego jest ból stopy odczuwany w okolicy podeszwowej strony przodostopia. Dolegliwości mogą mieć różne nasilenie – od przejściowego dyskomfortu podczas długotrwałego chodzenia aż do bólu uniemożliwiającego swobodne postawienie stopy. Możesz mieć wręcz wrażenie, że stąpasz po twardych kamykach zlokalizowanych na środku przodostopia.
Ból z reguły nasila się podczas chodzenia boso lub w butach z cienką podeszwą pozbawioną amortyzacji, gdyż każda nierówność podłoża dodatkowo drażni tkliwe miejsce. Dolegliwości nasilają się również podczas noszenia butów na wysokim obcasie, ponieważ większa część ciężaru ciała przypada wtedy na przodostopie, zwiększając docisk bolesnego miejsca do podłoża. Na skórze mogą tworzyć się nieestetyczne zgrubienia zwane modzelami, będące wyrazem obrony skóry przed nadmierną kompresją.
Płaskostopie poprzeczne to inaczej obniżenie się wysklepienia poprzecznego stopy. W zdrowej stopie kości stępu oraz kości śródstopia układają się w łuk poprzeczny powodując, że głównymi punktami podporu w obrębie przodostopia pozostają pierwsza i piąta kość śródstopia. W przypadku płaskostopia poprzecznego, kości stopy tracą swoją prawidłową konformację, prowadząc do przenoszenia obciążenia przez środkowe kości śródstopia (najczęściej drugą i trzecią). Środkowy rejon przodostopia nie jest przygotowany do izolowanego przyjmowania tak dużych nacisków, wskutek czego do chodzi do przeciążeń i mikrourazów tkanek, a w końcu do wtórnego stanu zapalnego, np. błony maziowej stawów śródstopno-paliczkowych II i III.
Płaskostopie poprzeczne często związane jest z występowaniem deformacji w obrębie palców:
– palce szponiaste II-V – gdy istnieje nierównowaga napięć pomiędzy przeciwstawnymi grupami mięśni sterującymi ruchami palców – najczęściej w przypadku tzw. stopy wydrążonej (o zbyt wysoko uniesionym łuku podłużnym).
– paluch koślawy (haluks) – zwłaszcza, gdy przyczyną płaskostopia poprzecznego jest hipermobilność czyli nadruchomość pierwszej kości śródstopia. Pierwsza kość śródstopia przestaje przyjmować obciążenie, wskutek czego jest ono przenoszone na kości śródstopia drugą i trzecią. Ten rodzaj płaskostopia występuje często u osób z uogólnioną wiotkością więzadeł,
– palec młotkowaty – gdy haluks zaczyna przesuwać się pod drugi palec stopy i wymusza w ten sposób przeprost w drugim stawie śródstopno-paliczkowym. Okolica skóry w rejonie głowy drugiej kości śródstopia jest wtedy szczególnie narażona na punktowo zwiększony nacisk.
Płaskostopie poprzeczne jest płaskostopiem nabytym, co oznacza, że rozwija się ono stopniowo w ciągu naszego życia. Obniżenie łuku poprzecznego najczęściej stanowi powikłanie pozostałych wad stóp oraz może być skutkiem zaburzenia napięć w systemie mięśniowo-powięziowym całego ciała.
Do czynników istotnie przyspieszających rozwój płaskostopia poprzecznego możemy zaliczyć:
Postępowanie polega głównie na leczeniu objawowym czyli służącym złagodzeniu dolegliwości:
a) Wkładki ortopedyczne na płaskostopie poprzeczne
Indywidualnie dopasowane wkładki mają za zadanie zmniejszyć nacisk na bolesną okolicę przodostopia. Powyższy cel uzyskujemy poprzez zastosowanie peloty metatarsalnej śródstopia umieszczanej proksymalnie w stosunku do miejsca bólu. Możemy również dokleić dodatkowe elementy pod głowy I-wszej i V-tej kości śródstopia, by stymulować obciążenie fizjologicznych punktów podporu przodostopia. W przypadku towarzyszących wad stóp wkładki będą korygowały nieprawidłowe ustawienie stopy, wspierając jej prawidłową biomechanikę.
b) Noszenie wygodnego obuwia
Obuwie dla osób z płaskostopiem poprzecznym powinno posiadać szerokie czubki swobodnie mieszczące deformacje palców. Ulgę może przynieść noszenie butów z podeszwą o lekkich właściwościach amortyzujących. Idealnym wyborem pozostają buty sportowe, gdyż posiadają wyjmowaną wkładkę fabryczną, dzięki czemu umożliwiają zastosowanie wkładki ortopedycznej bez straty w zakresie tęgości obuwia. Jednoczesne zastosowanie indywidualnych wkładek ortopedycznych i prawidłowego obuwia przynosi największą skuteczność w łagodzeniu bólu wynikającego z płaskostopia poprzecznego.
c) Fizjoterapia:
Rozciąganie mięśnia trójgłowego łydki,
Wzmacnianie mięśni stabilizujących łuki stopy,
Likwidacja dysbalansów napięć mięśniowych w obrębie stopy, kończyny dolnej, całego ciała.
d) Pielęgnacja skóry
Usunięcie nadmiaru zrogowaciałej skóry z miejsc zwiększonego nacisku przynosi wyraźną ulgę w odczuwanych dolegliwościach i przywraca stopom estetyczny wygląd.
O regularnych wizytach u wykwalifikowanego podologa obowiązkowo powinny pamiętać osoby chore na cukrzycę. Uszkodzenie nerwów obwodowych w przebiegu cukrzycy powoduje, że chorzy tracą zdolność odczuwania bólu pomimo postępującego uszkodzenia tkanek. U chorych na cukrzycę nawet niepozornie wyglądające modzele mogą przeobrazić się w głęboko drążące owrzodzenia, które są trudne do leczenia i nierzadko prowadzą do amputacji stopy.
e) Leczenie operacyjne
W przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego, a także jeśli płaskostopiu poprzecznemu towarzyszą bolesne deformacje palców wymagające korekcji, lekarz ortopeda decyduje o wdrożeniu leczenia operacyjnego. Zabieg może obejmować plastykę tkanek miękkich (torebek stawowych, więzadeł), a także korekcję ustawienia kości. Leczenie operacyjne zawsze pozostaje ostatecznością, jego wybór należy dokładnie omówić z doświadczonym chirurgiem ortopedą.